ما با تحقق انقلاب اسلامی در ایران و جامعهی ایرانی، تنها شاهد تحول در آرمانها و آمالهای مردم و ارتقا و تعالی ارادهی مردم برای تحقق نوعی زندگی حکومتمند در سایهی اسلام نبودیم، بلکه موضوع جنسیت و نظم جنسیتی نیز چهرهای متفاوت پیدا کرد و متحول شد. در توضیح این تحولات هم با اتکا به تجربۀ انقلاب اسلامی و هم مبانی معرفتی آن بر این باوریم که تحول در نظم جنسیتی حاکم بر حرکت اجتماعی و تاریخی انسان مسلمان ایرانی ناشی از این بود که زن ایرانی «معنا» و «موقعیت» متفاوت و منحصربهفردی پیدا کرد. به عبارت دیگر، با تحول در معنای «زن بودن» این درک جدید از رابطهی زن و مرد و نظم جنسیتی متعادل در نظام حرکت عمومی جامعه ظهور کرد.
نیک اگر از پایگاه معرفت انقلاب اسلامی بنگریم، درمییابیم مجموعۀ این تحولات انقلابی، یعنی تحول در معنای زن بودن و نظم جنسیتی و تحول در تلقی جامعهی ایرانی از خودش، بینسبت با یکدیگر نبودند و نیستند. ما از صورتبندی منظومهی اندیشهی امام و رهبری اینگونه درمییابیم که تغییر در معنا و موقعیت زن، نسبت وثیقی با حرکت عمومی به سوی تعالی و سرنوشت جامعه دارد. گویی ظرفیت ویژهای به نام «زنانگی» با وقوع انقلاب اسلامی، در قامت نوعی از قدرت، امکان آزاد شدن و فعال شدن پیدا کرد. بر اساس این نگاه که تغییر در هندسهی جنسیت و بهطور خاص تغییر در تعریف و هویت زن در پیوندی نزدیک و تناتنگ با حرکتهای تاریخی جوامع بشری است، میتوان ادعا کرد در تجربهی جدید ما در اتمسفر انقلاب اسلامی، صحبت از «الگوی سوم زن» همان صحبت از الگوی سومی از جامعه است که عناصر گوناگون آن قابلیت بازتعریف و بازسازی دارد و تاریخی جدید پیش روی بشریت رقم میزند.
فصلنامهی تخصصی اقلیما متعلق به «دفتر مطالعات جنسیت و جامعه» با تمرکز بر همین نگاه، یعنی نسبت تناتنگ و ویژهی زن و جنسیت و جامعه مترصدِ به زبانآوری و توسعهی تجربهی انقلاب اسلامی و تقویت پایگاه اندیشهای آن در این زمینه است. ما در فصلنامهٔ اقلیما بر این باوریم که مهمترین تحولی که انقلاب اسلامی رقم زده و خواهد زد تحول در معنای انسان است و این تحول انفسی و امتداد آفاقی آن از طریق تعادل جنسیتی میگذرد. بنابراین نگاه، موضوع زن و مسائل مربوط به آن، پرداختن به مسائل و چالشهای یک قشر از اقشار جامعه نیست، بلکه همۀ آرمانها و اهداف انقلاب اسلامی به تدقیق و تحکیم هندسهی رابطهی زن و مرد منوط است که ما افق عینی و مطلوب آن را با عنوان جامعهی متعادل نشان میدهیم.
در ادبیات رهبران انقلاب اسلامی، آنجا که بحث از حدوث انقلاب میشود، گفتار مرکزی این است که «ما این انقلاب را مدیون زنها هستیم» و آنجا که استمرار نهضت موضوع بحث قرار میگیرد، گفتار اصلی «نیاز انقلاب به زنان در زنانگی آنها» است. بنابراین اولین پرسش در همینجا شکل میگیرد که «این زن چه مختصاتی دارد که او را این چنین از هویت دیگرساختهی تاریخی فاصله میدهد؟» و بلافاصله نیز در برابر این پرسش قرار میگیریم که «این زن با این مختصات دقیقاً چگونه چنین نقش بیبدیلی در سرنوشت تاریخی ما داشته و دارد و اساساً وصف این نسبت میان زن و تاریخ چیست؟».
این دغدغهها و پرسشها محور مرکزی شماره صفر فصلنامه اقلیما است. در این شماره از سویی به تجربهی عینی زن در انقلاب اسلامی نظر میکنیم و از مسیری دیگر، نگاه نظری انقلاب را به زن پیگیری مینمائیم. ضرورتاً این دو مسیر بر هم منطبق هستند و درنهایت به ما یک تصویر نظری-شهودی راجع به انسان مونث مسلمان ایرانی بهدست میدهند. این تصویر جدید «الگوی سوم زن» است.
در این شماره تصویر زن الگوی سوم را در سه لایه بحث میکنیم. لایهی اول مواجهه با زن مسلمان ایرانی از منظر اسوگی و وجه قهرمانی است. در این لایه موضوع اشخاص معین از زنانی قهرمان، مجاهد و شریف است که در طلیعهی آن به یادمان مرحوم طاهره صفارزاده میپردازیم. در لایه دوم، الگوی زن مسلمان ایرانی را از منظر یک طرح مفهومی همراه با اصولش بررسی میکنیم. در این بررسی مشخص میشود که قواعد حاکم بر این هویت خاص چیست و چه اطراف و پیرامونی دارد. بالاخره در لایه سوم قدری نگاه را بازتر کرده و در نگاهی کلان حرکت تاریخی زن مسلمان ایرانی را مقابل دیده قرار میدهیم و پاسخ میدهیم این زن چطور ظهور پیدا کرده و قدرتمند شده، چه دستاوردهایی داشته و هماکنون در چه موقعیتی است.
صاحب امتیاز دفتر مطالعات جنسیت و جامعه
مدیر مسئول: مهدی تکلّو
سردبیر: فائزه اسکندری
مشاور سردبیر: صفوراسادات امینجواهری
همکاران این شماره: سیده راضیه یاسینی، مریم منصوری، زهرا عباسپور، زهره حسنی سعدی، فهیمه حیدری، زینب تاجیک، فاطمه بهروزفخر، مریم نصر اصفهانی، فاطمه افراز، مریم برزویی، مریم اردویی، سبا نمکی، نجمه تاجیک، محدثه سمیع عادل، آتنا فولادوند، فاطمه صادقی، ریحانه سیف، الهه ترکان، علیرضا سمیعی، محمدعلی روزبهانی، امیرحسین معتمد.
با تشکر از: احمد رهدار، مریم اردبیلی، علی غلامی، مصطفی غفاری، اعظم آهنگر، آزاده نیاز، مقداد اموری
ویراستار: منصوره رضایی
مدیر هنری: مجتبی مجلسی
دوره های مرتبط
فصلنامه اقلیما، شماره ۳ و ۴، بهار و تابستان ۱۴۰۳
«معماران روزگار جدید» دشوارۀ جنسیت و مقاومت بهار و تابستان ۱۴۰۳ 🌟شما نخبگان و فرهیختگان عزیز و علاقهمندان بحثهای جنسیت…
فصلنامه اقلیما، شماره ۱ و ۲، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
دانلود فهرست هنگامۀ پوستاندازی گفتمان حجاب فرا رسیده برای این شماره از اقلیما مسئلهای را برگزیدهایم که در سدۀ گذشته…
سیداحسان سیدی زاده
سلام شماره صفرفصلنامه ارزشمندتان اتفاقی درکتابخانه آیت الله موسوی بجنورد به دستم رسید مطالعه کردم عالی بود عالی بود صفحه بندی ، مناسب بود انتخاب سوتیترها فقط دونکته را جسارتا یادآورشوم
اول : دربسیاری ازموارد واژه «من»اضافه است اگریک باردیگرمقالات را بخوانید متوجه می شوید با حذف من هیچ خللی درنوشته ایجاد نمی شود
دوم : فونت سوتیترها معمولا بایددرشت تراز فونت مطالب باشد
الهی تاقیامت زنده باشید